Dyrektywa 1 Frontu Białoruskiego z końca stycznia 1945 r. nakazywała 1 Armii WP przejść do natarcia z rejonu Bydgoszczy w kierunku na Jastrowie, Iłowiec, Poźrzadło Wielkie, Suchań, Widuchową. Sąsiadami 1 AWP były wojska radzieckie: na prawo 2 Korpus Kawalerii Gwardii, na lewo 47 Armia.
Celowo staram się podawać nazwy
miejscowości Pomorza Zachodniego, aby przypomnieć ich mieszkańcom, że to my,
żołnierze WP, te miejscowości wyrywaliśmy z gardła hitlerowskim Niemcom. To są
nasze święte miejsca i do nas one należą. Więc szanujmy to, co takim trudem i
życiem żołnierza zostało zdobyte.
W Dyrektywie Frontu nader enigmatycznie przedstawiony został nieprzyjaciel, brakowało
danych o jego sile, ugrupowaniu i możliwościach bojowych. O istnieniu Wału
Pomorskiego i umocnieniach żelbetowych nikt nie wiedział. W związku z tym
dowódca 1Armii postanowił nacierać w kierunku zachodnim, organizując marsz
związków taktycznych Armii w dwóch kolumnach. Północna: wzdłuż osi – Stary
Dwór, Sitowiec, Świdwie, Lutowo, Iłowo. Moja 3 Dywizja Piechoty przekroczyła 3
lutego dawną granicę polsko-niemiecką 10 km na zachód od Sępólna. Jakże byliśmy
dumni z tego historycznego faktu. Południowa: wzdłuż osi – Wąwelno, Nowy Dwór,
Drożyska Wielkie, Górzna.
Z powodu wyczerpania się paliwa już z końcem stycznia artyleria i czołgi nie
kontynuowały marszu. 2 Dywizja Piechoty, stanowiąc przez pewien czas garnizon
Warszawy, znajdowała się w trakcie przegrupowania i 6 lutego dołączyła do
Armii.
Działania wojsk na tym strategicznym kierunku odbywały się w trudnych warunkach
atmosferycznych. Bez przerwy padał obfity śnieg (pokrywa śniegu dochodziła do
40 – 50 cm), szalał zimny przejmujący wiatr, a temperatura spadała do minus
40oC. 4 Dywizja Piechoty podeszła 30-31 stycznia do bronionego przez oddziały
niemieckiej 15 Dywizji Piechoty SS Złotowa, który po nocnej walce został
zdobyty przez 11 pułk piechoty. Obie kolumny – północna i południowa nawiązały
nad Gwdą styczność z siłami niemieckimi broniącymi się na pozycji osłonowej
Wału Pomorskiego, biegnącej przez Podgaje, Jastrowie, Ptuszę. Na kierunku
działania 1 Armii WP broniły się 15 Dywizja Piechoty SS, 16 Korpus Artylerii, 2
Armia z Grupy Armii “Wisła”.
Walcząca na prawym skrzydle Armii 1 Dywizja Piechoty zboczyła z nakazanej trasy
i stoczyła bój o Podgaje. Dywizja poniosła duże straty i przeszła do II rzutu
Armii. W Podgajach 32 żołnierzy 4 kompanii 2 batalionu 3 pp dostało się do
niewoli. Hitlerowcy skrępowali ich drutem kolczastym i żywcem spalili. Na
miejsce 1 DP weszła 6 DP. Działająca w lewej kolumnie Armii 4 DP opanowała 1 lutego
Ptuszę, a następnego dnia rano folwark Byszki i wyszła na przedpole Jastrowia.
Natomiast 10 pp i 6 DP około północy opanowały Jastrowie. W nocy 3 lutego 4 DP
opanowała miejscowość Szwecja i podeszła do głównej ufortyfikowanej pozycji
Wału Pomorskiego. Broniły jej osłaniane 35 żelbetowymi schronami bojowymi
głównie oddziały dywizji Märkisch Friedland wraz z innymi siłami doraźnie
zorganizowanymi.
Próba przełamania Wału Pomorskiego 4
lutego nie powiodła się. Dopiero następnego dnia 11pp włamał się w rejon
umocnień na północ od jeziora Dobre, lecz Niemcy włamanie zlikwidowali. Ponowne
włamanie nastąpiło 6 lutego, w tym też dniu zostały zdobyte przez 6DP
Nadarzyce. Na styku 4 i 6 DP wprowadzono ponownie do walki 1 DP, dzięki czemu
wyłom został pogłębiony do szosy Czaplinek, Wałcz na odcinku Iłowiec, Dobrzyca.
W rejon Nadarzyc 7 lutego skierowana została 3 DP i 13 pułk artylerii
pancernej, natomiast 6 i 4 DP kontynuowały natarcie. Pod koniec dnia czołowe
oddziały tych dywizji osiągnęły rubież: Iłowiec, Wielboki, Dobrzyca, Golce.
Dowódca 1 Frontu Białoruskiego 7 lutego rozkazał 1 Armii, 47 i 61 Armii oraz 7
Korpusowi Kawalerii Gwardii osiągnąć dogodną do obrony rubież: Łubowo,
Czaplinek, Złocieniec, Drawsko Pomorskie, Ińsko, Stargard. 1 Armia WP głównymi siłami
uderzyła w kierunku Czaplinka, a częścią sił (4 DP) na Karsibór Lubno. 4 DP
zaczęła wychodzić następnego dnia na skrzydło i tyły wałeckiego zgrupowania
niemieckiego, atakowanego od czoła przez 47 Armię Radziecką.
Dowódca Frontu uznał, że dokonany przez 1Armię WP wyłom w Wale Pomorskim może
ułatwić 47 Armii wykonanie zadania. 9 lutego rozkazał 1 AWP wstrzymać chwilowo
natarcie i wykonać uderzenie siłami dwóch dywizji piechoty i brygady pancernej
na Kolno, Piecnik i opanować Mirosławiec. Nastąpiło to 10 lutego po śmiałym
ataku przez wydzielone siły 1Armii.
Opr. na podst art. Jana Szyszkowskiego w wydawnictwie „Komabatant”