29 stycznia 1945 roku 4 Dywizja Piechoty dotarła do Więcborka. Rankiem następnego dnia ruszyła w stronę Złotowa. W tym czasie 1 armię WP dotknął kryzys zaopatrzeniowy i jednostki piechoty musiały działać bez wsparcia artylerii. Złotów zdobyto po bardzo ciężkich walkach z Łotyszami, rankiem 31 stycznia. Straty Polaków były znaczne: zginęło 94 żołnierzy, a 119 zostało rannych.

Niemcy i Łotysze zajęli nowe pozycje bardziej na zachód, w Jastrowiu i Podgajach. Na północy atakowała 1 DP, a w celu przeprowadzenia rozpoznania Podgajów wysłano 4 kompanię 2 batalionu 3 Pułku Piechoty. Dowodził nią ppor. A. Sofka. Polacy bez problemu podeszli pod wieś, ale tu zostali zaatakowani, pojmani i brutalnie przesłuchani. Wieczorem podjęli próbę ucieczki, szybko ich jednak złapano. W czasie tej akcji zginął ppor. Sofka. Do polskich linii przedostali się tylko chor. Z. Furgała i kpr. B. Bondzielewski. Nie ma świadków tego, co działo się później w Podgajach. Wiadomo, że kiedy 3 lutego Polacy weszli do wsi, znaleźli spaloną stodołę, a w niej 32 ciała. Polska komisja stwierdziła, że żołnierzy związano drutem i spalono żywcem.

Nie wiadomo dokładnie, kiedy spłonęła stodoła i ilu Polaków trafiło do niewoli. We wstępnym raporcie nie ma informacji o drucie kolczastym (pojawia się ona później). Ciekawe jest również, że tylko część żołnierzy była związana. Wątpliwe jest również użycie benzyny do podpalenia stodoły, bo bardzo ją w tamtym czasie oszczędzano. Jeśli doszło do zbrodni wojennej, to najprawdopodobniej dokonali jej Łotysze z 34 Pułku Grenadierów SS. Oskarża się także grupy „Rohde” i „Scheibe”.

Rankiem 1 lutego 3 Pułk Piechoty ruszył do szturmu na Podgaje. Po południu do walk włączył się 1 Pułk Piechoty, a później także 2 Pułk Piechoty. Polacy trafili na lukę w łotewskiej obronie. Polacy rozdzielili 15 Dywizję Grenadierów na pół. Rankiem do Podgajów przybył sztab 15 Dywizji. Wydał rozkaz przebijania się na północ w celu połączenia z 32 Dywizją Piechoty. O 9.30 3 Pułk Piechoty uderzył na Podgaje. Z północy wspierał go radziecki 12 Pułk Kawalerii. Rosjanie szybko zostali powstrzymani przez Łotyszy. Polacy początkowo zwyciężali, ale kiedy Sowieci wycofali się, także polskie natarcie zostało zatrzymane. Sytuacja we wsi stała się dramatyczna. Polacy zdobyli wzgórze obok drogi Jastrowie – Podgaje, a następnie okrążyli wieś od zachodu. Po zaciętej walce zostali odrzuceni na pozycje wyjściowe.

10 Pułk Piechoty w tym czasie zdobył Byszki, a potem wraz z 16 Pułkiem Piechoty – Jastrowie. W nocy 2 lutego 1 Dywizja Piechoty kolejny raz ruszyła do ataku na Podgaje. Po raz pierwszy w tej walce zastosowano nawałę artyleryjską, która spowodowała znaczne straty. Dywizja łotewska opuściła Podgaje i ruszyła na północ, a 1 i 3 Pułk Piechoty w końcu zdobyły wieś.

1 Armia WP poniosła w walce z 15 Dywizją Grenadierów SS ciężkie straty. Między 31 stycznia a 3 lutego zginęło 420 żołnierzy, a 929 zostało rannych. Ocenia się, że Niemcy między 24 stycznia a 14 lutego stracili ok. 2000 żołnierzy.

Opracowano na podst. „Walki 15 Dywizji Grenadierów Waffen SS na przełomie stycznia i lutego 1945 roku – od Nakła do Podgajów”, Łukasz Mamert Nadolski (Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy)